O niektórych problemach regionalizmu i ekologii w architekturze i urbanistyce

ISBN 83-7242-376-8

Oprawa: miękka , Format: 17x24 cm, Stron: 136, 2005 r.

Zastosowana w niniejszym opracowaniu metodologia przekazu doświadczeń własnych  nawiązuje do ustaleń psychologii dowodzących znaczącej przydatności obrazu w pełniejszym i bardziej jednoznacznym zrozumieniu przedstawionych treści poznawczych. Problemy należące do oceny architektury, urbanistyki i planowania przestrzennego oraz krajobrazu są nierozłącznie powiązane z koniecznością modelowego ujmowania występujących w nich relacji, uwarunkowań itp. Modele te najczęściej przyjmują postać modeli graficznych, rysunkowych zobrazowań. Zobrazowania te zawierają niewspółmiernie większą liczbę informacji względem opisów tekstowych; dowodem tego faktu jest chociażby ilość bitów niezbędnych do wykonania grafiki komputerowej. Przytoczone opinie i prawidłowości uzasadniają oparcie prezentacji rozpatrywanej problematyki na jej wizualnych ujęciach, modelowych stiach i analizach. Argumentem dodatkowym, usprawiedliwiającym taki wybór przekazu treści jest specyfika stiów na Wydziale Architektury, gdzie "wypowiedź" w postaci obrazu, modelu, schematu, cechuje niemal wszystkie przedmioty składające się na program nauczania.

Architektura należąc do kręgu sztuki z założenia winna zaspokajać potrzeby wyższego rzędu, a więc także potrzebę ładu, piękna, harmonii etc. Celowość obrazowego ujęcia przekazu treści poznawczych dotyczących architektury, zwłaszcza zaś treści złożonych, wieloznacznych, trnych do określenia można uzasadniać także: "ikoniczną siłą architektury", którą w jakiejś mierze świadomie lub podświadomie odbieramy wszyscy; co przejawia się w naszym nastroju, poczuciu satysfakcji estetycznej i akceptacji lub zniechęcenia, a nawet wstrętu i wyalienowania względem naszego środowiska architektonicznego. Kontynuując ten nurt skojarzeń w odbiorze i ocenie walorów architektury, wynikających z jej związków znaczeniowych z człowiekiem, miejscem, kulturą, dochodzimy do zjawiska architektury pełniącej rolę znaku. W stiach i badaniach architektury i nie tylko, bardzo istotnym elementem metodologicznym jest jednoznaczność i czytelność używanych pojęć. Znaczenie architektury regionalnej zostało przedstawione uprzednio i w tym miejscu tylko zaznaczę, iż towarzyszące nierozłącznie problematyce regionalizmu pojęcia "regionu architektonicznego", jak też "regionu kulturowego" zostały przyjęte zgodnie z ich treścią zamieszczoną w "Krakowskiej Karcie Architektury Regionalnej" ogłoszonej w 1986 r., a będącej rezultatem dociekań na temat regionalizmu zespołu pracowników dydaktyczno-naukowych Krakowskiego Wydziału Architektury pod kierunkiem prof. A. Skoczka. Ograniczona, poza merytorycznymi względami, objętość niniejszego opracowania, zmusza do fragmentarycznego przedstawienia autorskich prób w zakresie określenia tożsamości miejsca, dostosowania rozwiązań architektoniczo-urbanistycznych do uwarunkowań kulturowych, a także poszukiwań metodologicznych ukierunkowanych na zintegrowanie procesu projektowania z ochroną i ekspozycją walorów kulturowych i krajobrazowych "miejsca" środowiska człowieka oraz zespolenie rozwiązań przestrzenno-funkcjonalno-konstrukcyjnych z proekologicznymi wymogami.

Niemniej, w zamierzeniu autora właśnie prezentacja własnych stiów, badań i koncepcji projektowych, posiadając walor autentyzmu, wynikający z bezpośredniego przekazu interpretacji założeń ideowych i występujących uwarunkowań, jest naj bliższa prawdzie. Prawdzie zawartej w retrospektywnym podejściu do rozwiązywanych problemów twórczych. Podejściu świadomym zebranych na przestrzeni lat kilkziesięciu doświadczeń i refleksji. Podejściu, w którym kryterium humanizacji przestrzeni architektonicznej uzasadnia eksponowanie w tej przestrzeni wartości duchowych; znaczeniowych o randze symboli. Podejściu zgodnym z poglądem Lviga von Bertalanffy'ego, iż "Prawdziwe wartości lzkości to nie te wartości, które dzieli ona z istotami biologicznymi, czyli funkcje organizmu lub świata zwierząt, lecz te które mają źródła w umyśle jednostki". (ze wstępu)

Spis treści:
ROZDZIAŁ 1. Cel, zakres - założenia metodologiczne,stan badań, tezy wyjściowe

ROZDZIAŁ 2. Uwarunkowania kulturowe
2.1. Ogólna interdyscyplinarna charakterystyka transformacji uwarunkowań kulturowych architektury, urbanistyki i planowania przestrzennego w okresie najnowszej historii Polski (po 1945 r.)
Hipoteza ewolucji architektury i urbanistyki
2. 2. Paradygmat "złożoności", jego rola w określaniu strategii równoważenia rozwoju w sferze architektury, urbanistyki i planowania przestrzennego
2. 3. Heterogeniczny charakter kryterium postępu jako źródło degradacji środowiska kulturowego

ROZDZIAŁ 3. Badania własne - stia, koncepcje, refleksje, tezy.Aspekt wiodący: wzajemne relacje, regionalizm, ekologizm, tożsamość kulturowa
3.1. Stia teoretyczne - wybrane problemy
Temat 1. Architektura regionalna jako czynnik sprzyjający identyfikacji człowieka ze środowiskiem Próba obrazowego przedstawienia zależności pomiędzy człowiekiem i jego kulturowym i krajobrazowym środowiskiem 
Temat 2. Stia ukierunkowane na obiektywizacje kryteriów w sferze architektury, urbanistyki i planowania przestrzennego
Zadanie 1. Stia metodologiczne
- filozoficzne uwarunkowania architektury
- zarys problematyki
Zadanie 2. Kryterium logiki
Zadanie 3. Rozważania o relacjach idei regionalizmu ze zjawiskiem tożsamości przestrzeni miejskiej na podstawie tezy Juliusza Żórawskiego  ,,0 dobrej kontynuacji formy architektonicznej" Przykład: Współczesne tendencje w architekturze Zakopanego
Zadanie 4. Kryterium stopnia złożoności jako narzędzie stymulacji atrakcyjności przestrzeni architektonicznej
Zadanie 5. Stia ewolucji idei regionalizmu w architekturze polskiej - zarys. Rola architektury regionalnej w stanowieniu i utrwalaniu tożsamości środowiska człowieka współcześnie
3. 2. Stia projektowe. Tezy - zasady projektowania architektoniczno-urbanistycznego oraz przekształcania obiektów i zespołów w aspekcie zgodności z tożsamością miejsca w tym z uwarunkowaniami kulturowymi (regionalnymi), fizjograficzno przyrodniczymi (ekologicznymi), estetyczno-krajobrazowymi
Temat 1. Wytyczne projektowania architektoniczno-urbanistycznego w aspekcie zgodności z tożsamością kulturową oraz uwarunkowaniami środowiskowymi
Temat 2. Poszukiwania metody określania tożsamości miejsca na przykładzie projektu architektoniczno-urbanistycznego zespołu obiektów Wyższego Seminarium Franciszkanów w Bronowicach Wielkich w Krakowie
Temat 3. Stia współczesnych przekształceń architektonicznoo-urbanistycznych zespołów architektury regionalnej reprezentujących wybitne walory kulturowo-krajobrazowe na wybranych obszarach Polskiego Podtatrza
Dylematy architektoniczno-konserwatorskie przekształceń polskiego Spisza Przykład:Wieś Krempachy
Temat 4. Przykład metodologii projektowania opartej na poznaniu analizie i hierarchizacji występujących uwarunkowań geograficznych, przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych; ze szczególnym uwzględnieniem waloru tożsamości miejsca i przestrzeni.Koncepcje architektoniczno-urbanistyczne aktywizacji przestrzeni śródmiejskich w aspekcie dostosowania ich do współczesnych potrzeb wynikających z procesu transformacji społeczno-gospodarczej kraju 80
Przykład 1 - Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna forum agory w Zakopanem
Przykład 2 - Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna Placu Niepodległości w Zakopanem
Temat 5. Stia kształtowania współczesnej przestrzeni śródmiejskiej w aspekcie dostosowania projektowanej "Nowej" architektury do uwarunkowań stanu istniejącego zabudowy twórczego nawiązania do form i detalu tradycyjnego, walorów krajobrazowych oraz tendencji w sferze twórczości artystycznej
Przykład 1 - "Projekt centrum handlowo-usługowego im. Staszica w Zakopanem" konkurs SARP 1976
Temat 6. Przekształcanie form drastycznych w aspekcie zgodności z tożsamością kulturową miejsca, regionu, przestrzeni
Przykład 1 - Projekt uporządkowania bryły wraz z modernizacją i rozbudową kościoła w Małem Cichem
Przykład 2 - Projekt uporządkowania bryły wraz z rozbudową kaplicy na Wiktorówkach w Tatrzańskim Parku Narodowym
Temat 7. Forma regionalna jako inspiracja koncepcji architektonicznej
Przykład 1 - Projekt architektoniczny kościoła na Pardałówce w Zakopanem 1987-1990
Przykład 2A - Stia projektowo-programowe budynku mieszkalnego dla regionu polskiego Spisza
Przykład 2B - Stia kształtowania pierzei zabudowy w układzie zwartym
Temat 8. Idea światła transcendentnego jako źródło inspiracji koncepcji architektury kościoła
Przykład 1 - Projekt i realizacja kościoła w Rniku k. Sułkowic
Przykład 2 - Projekt i realizacja kościoła w Podgórkach Tynieckich
Temat 9. Poszukiwania architektury tożsamej z miejscem,jego znaczeniem i funkcją kulturową
Przykład 1- Bynek wielofunkcyjny w Międzywodziu na wyspie Wolin (modernizacja, rozbudowa)
Przykład 2 - Próba kontynuacji regionalnej formy architektonicznej przypisanej funkcji sacrum w nowym tworzywie; projekt i realizacja kościoła w Ponicach k. Rabki
Przykład 3 - Koncepcja plastyczna bryły i elewacji hali krytego lodowiska w Mielcu
Przykład 4 - Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna Muzeum Śląskiego w Katowicach
Przykład 5 - Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna ratusza w Amsterdamie
Temat 10. Transformacje tożsamości przestrzeni publicznej w aspekcie eksponowania treści znaczeniowych przypisanych "Miejscu".Stia kształtowania przestrzeni pomnikowej
Przykład 1 - Koncepcja pomnika bohaterów powstań śląskich w Katowicach
Przykład 2 - Projekt architektoniczno-urbanistyczny Świątyni Pokoju na Majdanku w Lublinie
Temat 11. Stia kreacji dominant krajobrazowych w przestrzeni o ugruntowanych i wyjątkowych walorach znaczeniowych. Aspekt zgodności z wartościami symbolicznymi przestrzeni
Przykład 1 - Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna zagospodarowania Kamiennej Góry w Gdyni
Przykład 2 - Koncepcja monumentu upamiętniającego niewolnictwo Afrykanów wraz z projektem architektoniczno-urbanistycznym muzeów: Nawigacji i Niewolnictwa w Dakarze (Senegal) Konkurs IUA 1997
Przykład 3 - Koncepcja architektoniczno-urbanistyczna uformowania Centrum Rządowego na Zakolu Sprewy w Berlinie
Przykład 4 - Stia do koncepcji architektoniczno urbanistycznej Nowego Muzeum w Kairze

ROZDZIAŁ 4. Podsumowanie
4. 1. Ekorozwój paradygmatem w sferze architektury, urbanistyki i planowania przestrzennego w XXI wieku
4. 2. Współczesne znaczenie idei regionalizmu oraz jej ekologiczne uwarunkowania
4. 3. Zjawisko tożsamości. Próba określenia struktury "Odrębności" - "Osobowości" architektur: miejsca; przestrzeni
4. 4. Sentencje końcowe