ISBN 978-83-962825-5-2
Oprawa: miękka ze skrzydełkami, Format: 21x26 cm, Stron: 384, 2021 r.,
Czy umiemy mówić wspólnym językiem o kształtowaniu przestrzeni publicznej?
„ArchiKod” jest podróżą po 72 miejscach. Od znanych przestrzeni publicznych, takich jak Regent Street w Londynie, Rynek Główny w Krakowie, osiedla takie jak Za Żelazną Bramą w Warszawie czy Gropiusstadt w Berlinie, po słynne budowle, jak Pont du Gard w Prowansji czy lotnisko w Hongkongu. Książka jest próbą utworzenia pomostu i wspólnej płaszczyzny dyskusji między różnymi grupami interesu, które mają realny wpływ na kształt przestrzeni, lecz na co dzień nie znajdują wspólnego języka.
– Nie jest przypadkiem, że lofty u Scheiblera czy Manufaktura w Łodzi w dawnym kompleksie fabrycznym Izraela Poznańskiego jaśnieją dzisiaj blaskiem architektury, natomiast szare bloki z lat 70. XX wieku są tylko banalnym budownictwem – kubaturą zamykającą powierzchnie użytkowe powtarzalnych pięter – mówi Czesław Bielecki, architekt, właściciel pracowni architektonicznej DIM’84 Dom i Miasto, autor esejów i książek, między innymi „Gra w miasto”, „Więcej niż architektura. Pochwała eklektyzmu”, „Sztuka budowania. Współczesny paradygmat”.
W czasach, w których nikt nie mówił o planowaniu przestrzennym, powstawała przestrzeń publiczna, w której można realizować strategie smart cities. Tymczasem w zaprojektowanym w latach 1920-2020 chaosie okazuje się to znacznie trudniejsze.
– W tej książce Czesław Bielecki rozprawia się z nowoczesną architekturą. Nie wypomina jej błędów i słabości. Przeciwnie, bierze na cel mocne punkty przeciwnika: szczere intencje i wybitne realizacje. Potem rozbiera je cegła po cegle. W wielu miejscach wolałbym, żeby autor się mylił. Ale jak na złość, nawet tam potrafi być przekonujący – ocenia Marcin Wicha, grafik, pisarz, laureat Nagrody Literackiej „Nike”.
Opisane przeze mnie przykłady i historie pokazują, jak pieniądz i czas mogą kształtować pozytywne przemiany. Obecny stan polskiej przestrzeni nie jest żadnym kryzysem, lecz rezultatem chaosu pojęciowego.
– Książkę tę trzeba polecić przede wszystkim tym, którzy otaczającej nas przestrzeni są ciekawi, którzy jej świadomie doświadczają, którzy chcieliby wiedzieć o zasadach jej budowania i działania. Tym, którzy z racji zainteresowań czy wykonywanej profesji mają do czynienia z przekształcaniem przestrzeni. Pozwoli ona zrozumieć, dlaczego jest tak, jak jest, i co robić, żeby było mądrzej i piękniej – dodaje prof. Bolesław Stelmach, architekt, dyrektor Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki.
Zdaniem Czesława Bieleckiego patrząc w przyszłość, warto spoglądać również w przeszłość i przywrócić ArchiKod – kod kulturowy w architekturze.
Czesław Bielecki - architekt, publicysta i projektant, absolwent Architektury na Politechnice Warszawskiej i doktor urbanistyki na Politechnice Krakowskiej, założyciel jednej z pierwszych prywatnych pracowni architektonicznych w komunistycznej Polsce –
DIM’84 Dom i Miasto. Autor esejów, artykułów i książek, między innymi „Gra w miasto”, „Więcej niż architektura. Pochwała eklektyzmu”, „Sztuka budowania.
Współczesny paradygmat”. Jego najbardziej znane projekty to m.in. siedziby TVP w Warszawie i Operatora PSE w Konstancinie, hotel Marriott SPA w Sopocie, pomniki Radegast i Polaków odznaczonych przez Yad Vashem w Łodzi, Muzeum Bitwy Warszawskiej w Ossowie (w budowie).
Autor czekających na realizację koncepcji Muzeum Upadku Komunizmu w Pałacu Kultury i Nauki, zagłębienia Wisłostrady przed Zamkiem Królewskim i rozbudowy jego ogrodów aż do bulwarów, powiązania obiektów kultury i nauki Aleją na Skarpie przedstawionych 25 lat temu w projekcie „Nowe Idee dla Warszawy”.
Laureat nagród: Pulsu i Dziennikarzy Niezależnych (1985), Fundacji POLCUL, Fundacji A. Jurzykowskiego (1987), odznaczeń Krzyża Komandorskiego, Polonia Restituta (2006) i Orderu Orła Białego (2019).
Więcej zobacz.
Recenzja zobacz
Spis treści:
PODZIĘKOWANIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
JAK TO SIĘ STAŁO? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
- MIEJSCA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Dom nad Wodospadem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Schody Hiszpańskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Treblinka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Stonehenge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Potencjał krajobrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Stary Most w Mostarze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
- SIECI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
High Line . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Metro londyńskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Metropolie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Sieć rowerowa Amsterdamu . . . . . . . . . . . . . . 58
Urbanizacja globu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Ekologia Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
- ŻYCIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 72
Centrum Pompidou . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Times Square . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Dom Müllerów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Bankructwo Detroit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Squatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Bogota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
- PIĘKNO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Dom pani Schröder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Opera w Sydney . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Magia Barragána . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Domy i ogrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Podpis Calatravy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Villa Rotonda i Bazylika Palladia . . . . . . . . . . 126
- PROPORCJE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Brasília . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Lublana Plečnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Kahna powrót do tradycji . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Termy w Vals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Kaplica Zygmuntowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Plac Kapitoliński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
- FORMA I TREŚĆ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Biblioteka w Seattle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Parlament w Pradze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Manufaktura w Łodzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Dom Terroru w Budapeszcie . . . . . . . . . . . . . . 172
Muzeum Guggenheima w Bilbao . . . . . . . . . . 176
Dom własny architekta . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
- CZĘŚĆ I CAŁOŚĆ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Gropiusstadt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Lokacja w średniowieczu . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Plac Vendôme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Socrealizm i socmodernizm . . . . . . . . . . . . . . 198
Miasto ogród Welwyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Royal Crescent w Bath . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
- BUDOWANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Wieża Einsteina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Warstwy i koszty budynku . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Odbudowa starówek Warszawy i Gdańska . 222
Lotnisko w Hongkongu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
Pont du Gard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
Monticello Jeffersona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
- WŁASNOŚĆ I ROZWÓJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Osiedle Za Żelazną Bramą . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Paryż Haussmanna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Central Park na Manhattanie . . . . . . . . . . . . . 250
Granice i ograniczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
Plac Amfiteatru w Lukce . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Szpital św. Jakuba w Rzymie . . . . . . . . . . . . . . 262
- PRZESTRZEŃ PUBLICZNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
Foro Italico w Rzymie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Rynek Główny w Krakowie . . . . . . . . . . . . . . . 272
Regent Street w Londynie . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Place Stanisława w Nancy . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Muzeum Stirlinga w Stuttgarcie . . . . . . . . . . 284
Plan Nollego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
- PRAWO I PLAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
Czandigarh Le Corbusiera . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Rozwój Amsterdamu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Paryska ulica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Tel Awiw i Jerozolima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
National Mall w Waszyngtonie . . . . . . . . . . . . 314
Priene i San Francisco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
- PRZEMIANY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
Trasa W-Z i Zamek Królewski w Warszawie 324
Zmiana biegu Turii w Walencji . . . . . . . . . . . . 328
Dwa miasta Kansas City . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
Nowe stare Melbourne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336
Rzym Sykstusa V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Metabolizm Tokio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346
STRACONE STULECIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
PRZYPISY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
ŹRÓDŁA ILUSTRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
INDEKS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362
