Architektura klasztorów cysterskich. Filie lubiąskie i inne cenobia śląskie

ISBN 83-7085-675-6

Okładka: twarda z obwolutą, Format: 21x30cm, Stron: 583, książka po polsku i angielsku, 296 stron z fotografiami czarno-białymi i ilustracjami, 2002 rok, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej

Architektura cysterska od wieków fascynuje wielu odbiorców którzy podziwiają skalę i dostojeństwo budowli konwentualnych, zachwycają się grą światłocienia i wyrafinowaną plastycznością pełną harmonii  i umiaru. Położenie klasztorów najczęściej poza obecnymi ośrodkami miejskimi, ich połączenie z przyrodą i krajobrazem, zachowanie równowagi między duchowością a materią oraz funkcją i technologią sprawia,  że średniowieczne budowle cysterskie są doskonałymi przykładami zrównoważonego podejścia (holistycznego) do architektury, szeroko propagowanego na początku XXI wieku. W modelu tym na równi traktuje się środowisko kulturowe i naturalne potrzeby ideowe z estetycznymi funkcjonalnymi przestrzenno-technicznymi społecznymi itd. Współcześni odbiorcy architektury cysterskiej pomijający zwykle religijny ekonomiczny i społeczny kontekst jej tworzenia podziwiają również jej funkcjonalizm, nowoczesność oraz wolność formalnych wyborów.

Funkcjonalizm cysterskiej architektury jest odzwierciedleniem nie tylko wygody użytkowników ale także znaczącym wyrażeniem upodobań i gustów formalnych. Jeśli według Tomasza z Akwinu piękno jest światłem prawdy to według Jeana Francois Leroux-Dhuys architektura cysterska jest nieustającym hołdem składanym funkcji czynnikowi istotnemu dla architektury [Cistercian 1998 s. 116].

Rygorom funkcjonalnym wczesnej architektury cysterskiej towarzyszyła wolność wyboru projektowanej formy. Każdy mistrz budowlany w opactwie cysterskim łączył wymagania ogólnego programu ze szczególną sytuacją lokalną! możliwościami wytwórczymi danego środowiska budowlanego! rodzajem użytego bulca itd. W każdym wypadku efekt takiego połączenia był specyficznym i niepowtarzalnym rozwiązaniem architektonicznym. Zasadę tę dobrze ilustruje odtworzony przez Fernanda Pouillona dialog między opatem a mnichem, który został mistrzem budowlanym w XII wiecznym opactwie w Le Thoronet: "Fundamentalny projekt naszych klasztorów jest ustanowiony przez ścisłą Regułę, która od początku określa formę kościoła, klasztoru oraz porządek pomieszczeń otaczających go. Czy dla ciebie, który spędziłeś całe swe życie pod nadzorem tego programu był on uciążliwy? Czy powstrzymywał cię od wyrażania ciebie samego? - Nie, Ojcze, zupełnie odwrotnie. Uwielbiam strukturę naszych planów, która jednak zezwala budowniczemu na większą swobodę" [Pouillon 1964, s. 175]. (ze wstępu)

Spis treści:
Przedmowa                                                                    
Część I Architektura w średniowieczu na tle późniejszych przeobrażeń
I. Początki zakonu cystersów w Europie
Historia powstania i ogólne zasady funkcjonowania
Najważniejsze cechy architektury pierwszych klasztorów
Najważniejsze budowle średniowieczne

II. Architektura klasztorna na Śląsku
Wstęp
Lubiąż
Trzebnica
Mogiła  
Henryków
Kamieniec Ząbkowicki
Krzeszów
Ry
Jemielnica

III. Podsumowanie Ogólne zasady rozplanowania i wznoszenia klasztorów cysterskich na Śląsku
Najważniejsze budowle średniowieczne
Konstrukcje budowli
Detale architektoniczne i kolorystyka budowli
Prace budowlane                  
Powiązania architektury z ówczesnym budownictwem
Ogólny zarys późniejszych przeobrażeń

Bibliografia

Część II Ilustracje
Lubiąż 
Trzebnica
Mogiła 
Henryków
Kamieniec
Ząbkowicki
Krzeszów
Ry
Jemielnica

Więcej książek Oficyny Wydawniczej Politechniki Wrocławskiej znajdziecie tutaj http://www.oficyna.pwr.wroc.pl  .