Cyberprzestrzeń - architektura@urbanistyka 1/2007

Żyjemy w epoce transformacji rozumianej jako proces uzyskiwania nowego poziomu rozwoju cywilizacyjnego obejmującego organizację społeczną, wytwarzanie idei, dóbr materialnych, tworzenie środowiska antropogenicznego i kształtowania relacji ze środowiskiem naturalnym. Proces ten przebiega tak szybko, że za życia jednego pokolenia powstają i znikają idee, przedmioty, różne formy organizacji przestrzeni. Musimy zatem ciągle na nowo definiować świat poprzez określanie zmieniających się związków pomiędzy człowiekiem i jego otoczeniem. Definiowanie to odbywa się poprzez religię, filozofię, sztukę, naukę i działania praktyczne. Dla architektury, urbanistyki i planowania przestrzennego, obojętnie czy rozwiązuje zagadnienia mieszkania, transportu czy produkcji przemysłowej, kluczowym jest rozumienie przestrzeni i czasu.

Redefiniowanie przestrzeni ma zawsze miejsce na przełomie epok. Renesans najpierw zdefiniował perspektywę zbieżną, pozwalającą przedstawiać trójwymiarowy świat na dwuwymiarowym rysunku. Barok wprowadził matematykę do przestrzeni architektonicznej i urbanistycznej. Na początku XX wieku sztuka uwolniona od zadania użyteczności w większym zakresie stała się działalnością eksperymentatorską - poszukującą nowego rozumienia przestrzeni i czasu: kubizm dzielący rzeczywistość na elementarne bryły i z tych brył składający ją na nowo, pointylizm dzielący ją na kolory, futuryzm dzielący ją na fazy istnienia i inne kierunki sztuki oraz matematyka i fizyka wytworzyły pojęcie czasoprzestrzeni i opisały zależności pomiędzy materią, energią, czasem i przestrzenią.

Osiągnięcia technologiczne drugiej połowy XX wieku, przede wszystkim informatyka, sprawiły, że to co teoretycznie opisywał Albert Einstein w swojej szczególnej i ogólnej teorii względności (1905 i 1916) stało się możliwe i powszechne. Definiujemy więc różne rodzaje przestrzeni niegeometrycznej i asynchronicznej. Oprócz geograficznego - fizycznie określonego miejsca - pojawia się rozumienie przestrzeni organizacyjnej lub bardziej abstrakcyjne - przestrzeni intelek1ualnej czy cyberprzestrzeni. Zmienia się również rozumienie czasu w architekturze, urbanistyce i planowaniu przestrzennym, wyrażające się między innymi w stosowaniu narzędzi, k1óre pozwalają w sposób dynamiczny ujmować zmiany w przestrzeni. Nowe rozumienie czasu wynika z szybkości tych zmian oraz z właściwości nowych technologii, pozwalających fragmentować czas i działać asynchronicznie.

Cyberprzestrzeń, to tytuł seminarium, które odbyło się trzeciego grnia 2002 roku w ramach Stium Doktoranckiego prowadzonego na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Przedstawione referaty podejmowały zagadnienia podstawowe i przyczynkowe, prezentowały podejście bardziej intuicyjne i bardziej obiektywne. Wszystkie zaś próbudowały przybliżyć odpowiedź na wiele pytań z tym zagadnieniem związanych. Przede wszystkim na pytania podstawowe: co to jest cyberprzestrzeń? Jakie są jej atrybuty? Jak ją opisywać? Jakie są związki między przestrzenią realną, wirtualną i cyberprzestrzenią? Czy istnieje cyberprzestrzeń bez komputera?

Wiele pytań odnosiło się bezpośrednio do zagadnień architektury i urbanistyki, tworzonych w cyberprzestrzeni: czy jest coś, co organizuje cyberprzestrzeń dla człowieka? - a więc czy istnieje cyberararchitektura? Czy istnieje cybermiasto? Jak w cyberarchitekturze realizuje się witruwiuszowska triada utilitas, venustas, firmitas? Jak cybermiasto realizuje funkcje interakcji - wymiany, mobilizacji i koncentracji, bezpieczeństwa i tożsamości? Wreszcie pytania odnoszące się do architek1a i jego profesji: jak kształtować cyberrprzestrzeń? Jak ją przedstawiać? Jak ją sprzedawać?

Z pewnością nie da się jednoznacznie wyjaśnić poruszanych tu zagadnień. Dyskusja na ten temat trwa od wielu lat. W literaturze naukowej i na łamach czasopism fachowych przedstawiane są różne doświadczenia, ujęcia, koncepcje. Nasze seminarium jest małą cząstką tej dyskusji - mamy nadzieję, że wniosło choćby minimalny wkład w rozumienie przestrzeni i czasu w architek1urze i urbanistyce.

Spis treści:
WPROWADZENIE  Introduction 
REALNOŚĆ - WIRTUALNOŚĆ. NASZ (ARCHITEKTÓW) PROBLEM CZY PRZYWILEJ?
Realisty - Virtuality. Our (architects) problem or privilege 
Ewa KURYŁOWICZ

REALNOŚĆ - WIRTUALNOŚĆ
Reality - Virtuality 
Radosław ACHRAMOWICZ

TELEPRACA W PRZESTRZENI TELEINFORMATYCZNEJ
Telework in cyberspace 
Krzysztof GASIDŁO

CYBRYDY: HYBRYDY PRZESTRZENI FIZYCZNEJ I CYBERPRZESTRZENI
Cybrids: hybrids ot physical space and cyberspace 
Krzysztof ZALEWSKI

PROJEKTOWANIE ARCHITEKTONICZNE W WIRTUALNEJ RZECZYWISTOŚCI PRZYSZŁOŚĆ CZY TYLKO WYBÓR?
Architectural design in virtual reality. Future or choice? 
Katarzyna UJMA-WĄSOWICZ, Adam GIL

LANDSCAPE BEAMER - INTERNET Z DOSTĘPEM DO KRAJOBRAZU
Landscape Beamer -Internet with landscape access 
Michał STANGEL

ARCHITEKTURA I PRĘDKOŚĆ - REFLEKSJA NAD STANEM ARCHITEKTURY W DOBIE REWOLUCJI INFORMATYCZNEJ
Architecture and Speed. Condition ot architecture in age ot intormation revolution - reflection .4
Łukasz ZAGAŁA