Gotycka architektura murowana w Polsce
Wydawnictwo: Uniwersytet Warszawski
Autor: Andrzej Grzybkowski
Dostępność:
ISBN 978-83-235-1873-0
Oprawa: twarda, Format: 17x24 cm, Stron: 310 , 2015 r.
Andrzej Grzybkowski ujmuje rozwój polskiej architektury gotyckiej w ramach większych europejskich całości kulturowych, a nie państwa w jego często zmienianych granicach. Ważniejszą od domniemanej spójności państwowej rolę od grywało wspólne z innymi krajami środowisko geograficzne i zależności artystyczne od krajów sąsiadujących, często istotniejsze od relacji międzydzielnicowych. Takie przekonanie odzwierciedla w książce układ materiału zabytkowego z silnym zróżnicowaniem dzielnicowym i dopiero wewnątrz tego podziału wyróżnienie typów przestrzennych budowli. W przeciwieństwie do podobnych (nielicznych i niezbyt aktualnych) opracowań Autor ogranicza kontekst historyczno-społeczny oraz problemy "ikonografii architektury", jej znaczeń i symboliki na rzecz ujęcia morfologicznego, analizy form, także detalu architektonicznego. Kryterium jakości artystycznej z jednej strony często prowadzi do przewartościowania znanych i popularnych budowli, z drugiej zaś - do wyróżnienia osiągnięć polskiej architektury na tle Europy Środkowo-Wschodniej. Zakres chronologiczny książki jest szerszy niż przyjęty dotychczas w badaniach architektury gotyckiej: od zwiastunów gotyckich w romanizmie aż do występującego w XVII wieku postgotyku. Zasięg terytorialny odzwierciedla natomiast kolejne zmiany - powiększania i pomniejszania - obszaru Polski. Autor wykracza zatem poza obecne granice i sposób ujęcia tych kwestii w analogicznych opracowaniach niemieckich, czeskich czy litewskich.
Konstrukcja książki, dobrze wyrażona w analitycznym spisie treści, podkreśla jej walor jako podręcznika akademickiego.
Andrzej Grzybkowski (ur. w 1935 r. w Poznaniu) jest emerytowanym profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie dwadzieścia lat prowadził wykłady w Instytucie Historii Sztuki i pięć lat w Instytucie Archeologii. Pracował także na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu i Uniwersytecie Gdańskim. Stia odbył na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu - ukończył geografię (1959) i historię sztuki (1967, promotor prof. Gwido Chmurzyński). Doktorat z zakresu nauk technicznych uzyskał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej (1976, promotor prof. Andrzej Tomaszewski), habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim (1989).
Autor czterech książek, m.in. Średniowieczne kaplice zamkowe Piastów Śląskich (XII-XIV wiek), Warszawa 1990,Między formą a znaczeniem. Stia z ikonografii architektury i rzeźby gotyckiej, Warszawa 1997, oraz kilkziesięciu rozpraw i artykułów recenzyjnych, publikowanych także w czasopismach niemieckich i włoskich. Prócz głównego zainteresowania architekturą średniowieczną zajmował się również ikonografią rzeźby średniowiecznej i jej tradycją antyczną oraz architekturą świecką XVIII-XX wieku. Członek Komitetu Nauk o Sztuce PAN (wiceprzewodniczący w latach 2007-2011, obecnie członek zarządu). Od 1998 redaktor naczelny "Rocznika Historii Sztuki". Członek Związku Polskich Artystów Fotografików.
Spis treści:
Wstęp
Sztuka narodowo-państwowa, region a uniwersum
Style, modi, fazy
Wiek XIII
Cystersi w Małopolsce i na Śląsku
Dominikanie
Franciszkanie
Cystersi w Wielkopolsce
Chór katedry wrocławskiej
Faza klasyczna na Śląsku
Faza redukcyjna na Śląsku
Architektura municypalna
Kamienice
Zamki
Bazyliki śląskie
Wiek XIV
Małopolska
Architektura początku XIV wieku
Katedra wawelska
Patronat Kazimierza Wielkiego
Prezbiteria krakowskie
Hale
Kościoły pseodwunawowe
Kościoły jednofilarowe
Bazyliki krakowskie
Korpus kościoła św. Katarzyny w Krakowie – Kazimierzu
Klasztor Augustianów w Krakowie – Kazimierzu
Oblicowanie elewacji krakowskich
Architektura świecka
Zamki
Ruś Halicko-Włodzimierska (XIV–XV wiek)
Wielkopolska
Katedra gnieźnieńska
Sztuczny kamień
Korpus nawowy katedry i fara w Poznaniu
Katedra we Włocławku
Chór katedry poznańskiej
Kościoły klasztorne
Fary
Mazowsze (XIV–XV wiek)
Zamki
Kościoły
Wiek XV
Małopolska
Zmiana patronatu
Architektura prowincjonalna
Nowe zakony kanonicze
Patronat Zbigniewa Oleśnickiego
Fundacje Jana Długosza
Hale
Sklepienia
Kamieniarka (do ok. 1480)
Kamienice i pałace Krakowa
Kolegia i bursy uniwersyteckie
Obwarowania
Zamki
Wielkopolska
Wysoki chór
Kościół w Gosławicach
Hale obejściowe
Hale z poligonalnym chórem zintegrowanym
Hale tradycyjne
Pseobazyliki
Bazyliki
Zamki
Bernardyni
Wiek XVI
Wielkopolska
Hale
Kościoły jednonawowe i salowe
Sklepienia
Wieże
Szczyty
Małopolska
Kościół w Szydłowcu
Kościół w Bieczu i kościoły w małych miastach
Ruś Czerwona
Mazowsze
Pseobazyliki
Zachodni wielobok
Wieże, empory, szczyty
Sklepienia
Prusy Królewskie
Gdańsk
Kościół Mariacki
Sklepienia gwiaździsto-sieciowe
Sklepienia kryształowe
Inne hale
Szczyty
Ratusz
Dwór Artusa
Dwór św. Jerzego
Bramy miejskie
Kamienice
Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, Warmia
Epilog: postgotyk
Prusy Królewskie
Małopolska
Dominikanie
Synagogi
Ziemie ruskie Korony
Bar thel Ranisch
Indeks nazw geograficznych i obiektów architektonicznych
Spis ilustracji
