Gotyk i pisarze

Okładka: twarda z naklejką, Format: 16,2x21,5 cm, Stron: 430, ilustracje czarno-białe, 2005 r.

Współczesne zainteresowanie średniowieczem, a zwłaszcza gotykiem ma wiele wymiarów, zarówno w sztuce wysokiej, jak i kulturze popularnej. Autorka odkrywa niedostrzeżony wcześniej temat w nowoczesnej literaturze polskiej: opisy katedr w poezji, powieści, esejach i listach pisarzy, od Stanisława Wyspiańskiego do Jacka Dukaja, którego opowiadanie zainspirowało Tomka Bagińskiego, twórcę nominowanego do Oscara filmu Katedra. Czermińska ukazuje wspólną wszystkim autorom topikę: katedra jako kamienny ogród, bestiarium, ciało, księga, krajobraz górski, okręt.

"Opisy gotyckich katedr to bardzo szczególny wątek, który biegnie na skraju wielkiej tkaniny Iiteratury. Dotyczy grona wtajemniczonych, którzy niby spiskowcy podawali sobie przez wieki zaszyfrowane znaki - toposy przedstawiające katedrę jako las, górski, masyw, ciało, księgę lub okręt. Bezsłowne opisy tworzyli malarze różnych epok i stylów. Dziś pamięć o gotyckiej katedrze nie tylko trwa wśród poetów, ale nawet wkroczyła do wirzualnego świata elektronicznych mediów." - ze wstępu.

Małgorzata Czermińska - urodziła się w 1940 roku w Lubomlu na Wołyniu. Od 1947 mieszka w Gdańsku. Ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Gdańskim. Jest profesorem UG, wykłada polską literaturę współczesną. W kręgu jej zainteresowań badawczych znajduje się teoria powieści i prozy niefikcjonalnej, literatura polska XX wieku, a także związki literatury i sztuk wizualnych. Jest przewodniczącą Międzynarodowego Naukowego Komitetu Stiów Polonistycznych. Przewodniczy także Komitetowi Nauk o Literaturze PAN. Autorka książek: Czas w powieściach Parnickiego (1972); Teodor Parnicki (1974); Autobiografia i powieść czyli pisarz i jego postacie (1987) oraz Autobiograficzny trójkąt: świadectwo, wyznanie i wyzwanie (2000).

Spis treści:
Wstęp
Retoryczna tradycja ekfrazy katedry
Świątynie, kościoły, katedry w opisach podróży i eseistyce
Literackie ekfrazy świątyni
Gotyk w wyobraźni nowoczesnych pisarzy polskich
Kamienny las i ogród
Roślinny ornament
Katedra-las
Kwiaty witraży - katedra jako rajski ogród
Ciało katedry     
Twarz
Palec, dłoń, ręka i ramię
Ciało, cielsko, Ciało Mistyczne
Gotyckie bestiarium
Opis rzeźbionego bestiarium
Porównanie
Metafora
Katedra i żywioły
Okręt, księga i teatr Topika muzyczna Pars pro toto
Topos okrętu i żeglugi
Pisanie i czytanie katedry
Katedra jako theatrum mundi
Skamieniała muzyka
Katedra jako pars pro toto
Przypisy
Wykazy źródeł i zasady cytowania
Wykaz osób i utworów literackich
Summary