Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890-1930

Oprawa: twarda, Format: 21,5x30 cm, Stron: 308, 2005 r., załączony CD, 397 ilustracji i fotografii czarno- białych i kolorowych, mapa wrocławkich obiektów komercyjnych, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej

Tematem niniejszej książki są fasady wrocławskich budynków komercyjnych, powstałych między 1890 a 1930 rokiem. Jest ona adresowana do szerokiego grona odbiorców interesujących się teorią i historią architektury Wrocławia. Przedstawione w niej badania mają jednocześnie charakter podstawowy dla konserwatorstwa w architekturze. Zasadniczym celem opracowania jest analiza przemian stylowych, jakim podlegały fasady budowli, z uwzględnieniem przeobrażeń ich struktury i kolorystyki oraz podkreśleniem funkcji reklamowej - istotnego ich novum. Ważny element pracy stanowi okumentowanie stanu zachowania tych obiektów w mieście oraz usystematyzowanie ich elewacji w zależności od stylu architektonicznego, kompozycji, użytego materiału oraz funkcji.

Większości budowli nadano monumentalną formę, a ich elewacje stanowiły spektakularne odbicie funkcji komercyjnej (handel towarami, obrót pieniędzmi). Wszystkie te obiekty łącznie nadały Staremu Miastu we Wrocławiu specyficzny walor i do dziś są jego wizytówką.

Krystyna Kirschke z wykształcenia jest architektem. Ukończyła stia na Politechnice Wrocławskiej oraz konserwatorskie stia podyplomowe na Uniwersytecie w Leuven w Belgii. Od początku pracy zawodowej jest związana z Wydziałem Architektury Politechniki Wrocławskiej, od roku 1987 jako adiunkt w Zakładzie Konserwacji i Rewaloryzacji Architektury. W pracy naukowej zajmuje się przede wszystkim architekturą XIX i XX wieku (także tą wzniesioną po II wojnie światowej), ze szczególnym uwzględnieniem obiektów komercyjnych powstałych we Wrocławiu i na Śląsku. Prowadzi badania interdyscyplinarne, łącząc historię architektury z dziejami ujętymi na tle szerokich kontekstów kulturowych i politycznych.Jest współautorką książki Sto lat domu handlowego "Feniks" (Warenhaus GebrtJder Barasch) oraz autorką licznych rozpraw naukowych i artykułów.
Zajmuje się projektowaniem architektonicznym, a także wykonuje prace stialno-projektowe.

Spis treści:
Wstęp
Część I - Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych w XIX wieku (do 1889 roku)
U Lata 1807-1847. Wrocławskie instytucje komercyjne pierwszej połowy XIX wieku, od reform Steina- Hardenberga do początków okresu grynderskiego (Griinderzeit)
1.1.1 Instytucje bankowe. Kaufmans Borse (Gildia Kupiecka), barokowe i klasycystyczne budynki Konigliche Bank (Bank Królewski), Schlesische Landschaft (Ziemstwo Śląskie); instytucje mieszane bankowo-handlowe: Pachaly's Enkel, Eichborn & Co, Bankhaus Gebriider Alexander oraz Borse (Stara Giełda) - architekt Karl Ferdinand Langhans
1.1.2 Obiekty handlowe. Kaujhaus (Sukiennice), apteki i wyposażone w witryny sklepy w domach mieszczańskich (Liiden). Pierwsze klasycystyczne, neogotyckie i neorenesansowe kamienice komercyjne (czynszowe) typu Wohn- und Geschiiftshiiuser
1.2. Lata 1848-1889. Wrocławskie obiekty komercyjne w erze wolnego kapitalizmu - okres grynderski
1.2.1 Powstanie zrębów struktury niemieckiego systemu bankowego. Wrocławskie instytucje bankowe okresu grynderskiego. Banki akcyjne: Schlesischer Bankverein, Breslauer Disconto-Bank, Hugo Heimann & Co, Schlesischen Boden-Credit-Aktien-Bank i Breslauer Wechslerbank, Bankhaus Nelken & Sohn. Nowy gmach Borse (Nowa Giełda) - architekt Karl Johannes Liidecke; Haupt Postamt (Poczta Główna) - architekci Julius Hennicke i Hermann von der He; pierwszy wrocławski pałac bankowy Reichsbank (Bank Rzeszy) - architekt Johann Eduard Jacobstahl oraz Schlesische Immobilien A. G. - architekt Friedrich Barchewitz
1.2.2 .Wrocławskie obiekty handlowe okresu grynderskiego. Pokoyhof - architekt Alexis Langer oraz Neue Rathaus (Nowy Ratusz) zwany też Stadthaus - architekt Friedrich August Stiiler.
Neorenesansowe, neogotyckie i eklektyczne kamienice komercyjne (czynszowe) typu Wohn- und Geschiiftshiiuser lub Geschiiftshiiuser mit Wohngeschossen. Pałacowe fasady projektowane przez architektów: Ferdinanda Barchewitza, Theodora Milczewskiego i Karla Schmidta
1.2.3 Obiekty komercyjne i monumentalne budynki użyteczności publicznej wzniesione pod koniec
okresu grynderskiego - podsumowanie

Część II - Struktura i kolorystyka fasad wrocławskich banków w latach 1890-1930
II Lata 1890-1894. Banki na początku epoki wilhelmińskiej, transformacja gospodarki Rzeszy Niemieckiej, reorganizacja prawa i urzędów budowlanych Wrocławia. Neogotyckie i neorenesansowe gmachy banków: Sparkasse und Stadbibliothek (Miejska Kasa Oszczędności) - architekt Richard Pliiddemann oraz śląskich banków komercyjnych: Schlesischen Boden-Credit-Aktien-Bank - architekt Richard Pliiddemann; Bankgeschiift Wallenberg-Pachaly & Co oraz Breslauer Wechslerbank - architekt
Wilhelm Martens
Przemiany fasad wrocławskich banków w latach 1889-1894 - podsumowanie
11.2 Lata 1895-1905. Przebudowa centrum Wrocławia. Ostatnia fala budowy banków prowincjonalnyc o formach neorenesansowych, neobarokowych, elementy secesji: Bankhaus Ernst Heimann - architd Albert Grau, Schlesischer Landschaftliche Bank zu Breslau - architekt Karl Grosser, Schlesische Bankverein - architekt Wilhelm Martens, Vorschufi- Verein zu Breslau - architekt Karl Grosser ora Breslauer Disconto-Bank - architekt Alvin Wedemann
Przemiany fasad wrocławskich banków w latach 1895-1905 - podsumowanie
11.3 Lata 1906-1918. Wrocław opanowany przez ogólnoniemieckie D-banki. Schlesischer Bankverein przejęty przez Deutsche Bank; Breslauer Disconto- Bank przejęty przez Darmstiidter Bank - rozbudowa architekt Alvin Wedemann; nowa generacja budynków typu Geschiiftshiiuser - architekci Alvin Wedemann i Hans Poelzig; Dresdner Bank przejmuje Breslauer Wechslerbank i wznosi jedyny w tym okresie wrocławski pałac bankowy - architekt Ernst Schiitte; Bankhaus Ernst Heimann - rozbudowa architekci spółki Bielenberg & Moser. Neoklasycyzm i neobarok. Katastrofa finansowa I wojny światowej
Przemiany fasad wrocławskich banków w latach 1906-1918 - podsumowanie
11.4 Lata 1919-1930. Kryzysy lat 20. XX wieku, wrocławskie banki okresu modernizmu. Nowa siedziba Stiidtliche Sparkasse Breslau - architekt Heinrich Rump oraz Postcheckamt (Poczta Czekowa) - architekt Lothar Neumann. Pomiędzy Art Deco a ekspresjonizmem
Przemiany fasad wrocławskich banków w latach 1919-1930 - podsumowanie

Część III - Struktura i kolorystyka fasad wrocławskich obiektów handlowych w latach 1890-1930
III.1 Lata 1890-1918. Od epoki wilhelmińskiej do klęski I wojny światowej. Fasady wrocławskich domów handlowych i towarowych oraz pasaży (Geschiifts-, Kauf- und Warenhiiuser, Passagen) głównym elementem wielkomiejskiej transformacji placów i ulic wrocławskiego Starego Miasta w city. Neorenesans, neogotyk, secesja, neobarok, neoklasycyzm, regionalizm, geometryczna odmiana funkcjonalizmu i konstruktywizm
III. 1. l Lata 1890-1894. Początek epoki wilhelmińskiej. Kontynuacja wznoszenia budynków wielofunkcyjnych (Geschiiftshiiuser mit Wohngeschossen). Pierwszy wrocławski dom handlowy:
Kaujhaus Monopol - architekt Karl Grosser. Neorenesans, neobarok i neogotyk
Fasady wrocławskich obiektów handlowych w latach 1890-1894 - podsumowanie
III.1.2 Lata 1895-1901. Okres spontanicznej zabudowy centrum, prób i błędów we wznoszeniu obiektów handlowych oraz eklektycznego pluralizmu stylowego, początki secesji. Pierwsza fala wrocławskich wielofunkcyjnych domów handlowych typu Geschiiftshiiuser. Architekci:
Georg Schneider, Karl Grosser, Heinrich Simon, Richard i Paul Ehrlichowie, Georg Harter oraz mistrzowie murarscy: Max Kassel i Leo Schlesinger
Fasady wrocławskich obiektów handlowych w latach 1895-1901 - podsumowanie
III.1.3 Lata 1902-1905. Okres rozkwitu miasta i wznoszenia olbrzymich budowli komercyjnych typu Kaujhaus i Warenhaus, o dojrzałych formach secesyjnych, neorenesans owych i neobarokowych.
Domy handlowe i towarowe: Stefan Esders i M. Gerstel - architekt Alvin Wedemann, Gebriider Barasch i E. Breslauer - architekt Georg Schneider oraz Mamlok - spółka architektów Simon & Halfpaap. Wielofunkcyjne domy handlowe typu Geschiiftshiiuser: Goldene Krone - spółka architektów Kayser & Grofiheim, Louis Lewy, Trautner i pasaż Niepoldshof - spółki architektów Schlesinger & Benedict oraz Hiinert - architektów Richarda i Paula Ehrlichów
Fasady wrocławskich obiektów handlowych w latach 1902-1905 - podsumowanie
III.1.4 Lata 1906-1910. Końcowa faza działalności architekta miejskiego Richarda Pliiddemanna.
Kontynuacja budowy wszelkiego typu obiektów handlowych. Przejście od form neorenesansowych i neobarokowych do urozmaiconych odmian klasycyzmu. Kaufhaus M. Schneider - spółka architektów Honiger & Sedelmeier. Wielofunkcyjne domy handlowe (Geschiiftshiiuser) - architekci Hermann Wahlich, Georg Schneider, Karl Grosser oraz spółki Schlesinger & Benedict oraz R. & P. Ehrlich. Hale targowe - architekt Richard Pliiddemann
Fasady wrocławskich obiektów handlowych w latach 1906-1910 - podsumowanie
III.1.5 Lata 1911-1918. Architektura obiektów użyteczności publicznej w epoce "imperialnej': Max Berg architektem miejskim. Najlepsze realizacje Hansa Poelziga. Renesans wielofunkcyjnych domów handlowych (Geschiiftshiiuser): Centawer - spółka architektów Gaze & BOttcher, Julius Schottliinder - spółka architektów R. & P. Ehrlich oraz Kreuzberger i Petersdorjf - architekt Alvin Wedemann. Neobarok, neoklasycyzm, geometryczna odmiana protofunkcjonalizmu i rzeczowość sztuki inżynierskiej
Fasady wrocławskich obiektów handlowych w latach 1911-1918 - podsumowanie
III. 1.6 Fasady wrocławskich obiektów handlowych w latach 1890-1918 - analiza i podsumowanie
III.2 Lata 1919-1930. Wrocławskie domy handlowe i towarowe (Geschiifthiiuser, Warenhiiuser) epoki modernizmu: Mohren-Apotheke - architekt Adolf Rading, Petersdorjf Konfektionshaus - architekt Erich Mendelsohn, C&A Brenninkmeyer - architekt Sepp Kaiser, Biirohaus Bielschowsky - architekt Hermann Wahlich. Konkurs i realizacja domu towarowego Wertheim - architekt Hermann Dernburg.
Funkcjonalizm kontra Art Deco
Fasady wrocławskich obiektów handlowych w latach 1919-1930 - podsumowanie

Zakończenie
Streszczenie w języku angielskim
Streszczenie w języku niemieckim
Indeks nazwisk
Katalog wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890-1930
Polsko-niemiecki spis ulic i placów
Spis i źródła ilustracji
Bibliografia