Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast

ISBN 978-83-66419438

Oprawa: twarda, Format: 17x22cm, Stron: 406, 2022 r., drugie wydanie tomu 


Pierwsza przełożona na polski publikacja autorstwa prof. Josepha Rykwerta, światowej sławy historyka sztuki i krytyka architektury polskiego pochodzenia, profesora uniwersytetów w Essex i Cambridge, obecnie profesora emerytowanego University of Pennsylvania, visiting professor wielu uczelni na świecie. Powab miejsca (The Seduction of Place) jest jedną z najważniejszych prac w jego dorobku, erycyjnym wykładem dziejów relacji człowieka i miasta prześledzonych od starożytności i doprowadzonych do czasów nam współczesnych. Spojrzeniem na miasto pod kątem tego, jak ono się jawi ludzkim zmysłom i próbą odczytania tego, co „powierzchnia miasta” ma do powiedzenia, a co ukrywa. Przede wszystkim jednak spojrzeniem na miasto jako na wypadkową woli i działań człowieka, świadomych i nieuświadamianych, nie zaś rezultat działania bezosobudowych sił czy twór o racjonalno-ekonomicznych prawidłach rozwoju.

Joseph Rykwert, ceniony historyk i krytyk architektury, 18 września 2013 roku został uhonorowany the Royal Gold Medal (Złotym Medalem Królewskim), najwyższym odznaczeniem przyznawanym przez Royal Institute of British Architects (Królewski Instytut Architektów Brytyjskich). 

The Royal Gold Medal RIBA, jedno z najbardziej prestiżowych odznaczeń architektonicznych na świecie, został ustanowiony w roku 1848, a nominację do niego musi osobiście zatwierdzić brytyjska królowa. Nagroda co roku przyznawana jest architektowi lub grupie architektów, których praca ma znaczący wpływ na architekturę w skali międzynarodowej.

Autor przedstawia czytelnikom błyskotliwą diagnozę współczesnego kształtu architektonicznego miast, w których zapomina się o potrzebach mieszkańców. „Różnica między chirurgiem i architektem jest taka, że chirurdzy grzebią swoje błędy, a architekci je stawiają” – mówił w jednym z wywiadów profesor Rykwert. Słynący z ogromnej eurydycji i wyrazistych opinii krytyk architektury zaprasza czytelników w podróż przez dzieje największych metropolii.

Rykwert, który urodził się w Warszawie, ale jako nastolatek wyjechał do Anglii, opowiada o tym, czym jest miasto, kto i jak je tworzy, w kontekście historycznym, architektonicznym, urbanistycznym i ekonomicznym. Jednocześnie jego książka nie jest hermetycznym wykładem naukowym, a wciągającą lekturą o miejscach, w których żyjemy.

W Pokusie miejsca autor zabiera czytelnika w historyczną wyprawę – od starogreckich „polis”, przez XIX-wieczne miasta industrialne, jak Londyn, aż do współczesnych multikulturowych metropolii, jak jego ukochany Nowy Jork. Zasady popularnych gier – planszowego „Monopolu” i komputerowego „Sim-city”, służą Rykwertowi do wyjaśnienia reguł, które współcześnie rządzą sposobami kształtowania miast. Wygrywa bogatszy i sprytniejszy. Efektem tej rozgrywki są niefunkcjonalne i źle zaprojektowane przestrzenie. Profesor Rykwert przypomina, że ośrodki miejskie są żywymi organizmami, współtworzonymi przez mieszkańców, turystów czy osoby poszukujące jedynie możliwości zarobku. Plastyczna struktura przestrzeni miejskiej jest dla Rykwerta scenografią ich codziennej aktywności. Autor pokazuje też, jak nieprzewidywalne, tragiczne wydarzenia zmieniają przestrzeń miasta na zawsze, czego jednym z najlepszych przykładów jest Nowy Jork po ataku terrorystycznym i zniszczeniu wież WTC.

Współczesne miasto jest miejscem sprzeczności; zamieszkiwane przez wiele grup etnicznych, przedstawicieli wielu różnych kultur, warstw społecznych, wyznawców rozmaitych religii. Jest pełne kontrastów i tarć, a więc ma wiele twarzy, bo jedna nie wystarczy. Co ważne, miasta nieustannie się zmieniają, a na ich kształt mają wpływ rozwój technologii informacyjnej i zmiany społeczne, ale także decyzje jego indywidualnych użytkowników. Aby zrozumieć miasto i być w stanie nad nim i w nim pracować, powinniśmy je zobaczyć jako splot rezultatów ludzkich czynów i woli. Joseph Rykwert, jeden z najwybitniejszych historyków i krytyków architektury, klasyk światowej „urbanologii” próbuje odpowiedzieć na pytanie, czym jest miasto – nie tylko w jego materialnej sferze, jako nagromadzenie budynków i ulic, ale miasto jako żywy organizm, dzieło sztuki, produkt skomplikowanych procesów  społecznych, owoc nawarstwiających się kultur, idei i wartości.

Zajrzyj do książki

„Joseph Rykwert – człowiek uwiedziony przez miasto” (Program Drugi PR, wrzesień 2013)