Przywracanie pamięci. Rewitalizacja zabytkowych dzielnic żydowskich Europy Środkowej

ISBN 978-83-89273-51-2

Oprawa: miękka, Format: 17x24cm, Stron: 413, 2008 r., fotografie i rysunki barwne i czarno-białe

Przywracanie pamięci – tematem konferencji zorganizowanej przez Międzynarodowe Centrum Kultury w czerwcu 2007 roku w Krakowie – to jeden z najważniejszych problemów Europy Środkowej po upadku komunizmu. Szczególny aspekt tego zagadnienia stanowi dziedzictwo Żydów, którzy przez wieki tak wyraźnie wpisali się W tożsamość naszej części kontynentu, a po których została tylko głucha pustka. Tętniące życiem dzielnice Holocaust zamienił w martwe przestrzenie – świadectwa tragedii i osierocone pomniki kultury skazanej na zagłade, w najlepszym przypadku na zapomnienie.

Wraz z upadkiem komunizmu i odzyskania wolności w Europie Środkowej nadszedł czas odzyskania pamięci. Ponowne opdkrywanie dziedzictwa kultury Zydowskiej stało się charakterystycznym rysem transformacji największych metropolii tej części Europy: Berlina, Bapesztu, Pragi, Wilna, Warszawy.

Teksty zebrane z niniejszej książki poświęcone są nie tylko ogólnej analizie problemów związanych z próbami rewitalizacji dawnych centrów kultury żydowskiej po roku 1989. Autorzy starali się także spojrzeć szerzej na zagadnienia dziedzictwa żydowskiego, a zwłaszcza – jak trafnie zauważyła Ruth E. Gruber – na jego „nową autentyczność“ i fenomen „realnej przestrzeni wyimaginowanej“. Rodzi się bowiem pytanie, czy – paradoksalnie – gwałtowne przejście od fazy destrukcji do żywiołowej komercjalizacji nie unicestwi, ocalałego wbrew Holokaustowi, świadectwa żydowskiej obecności w naszej kulturze?

Spis treści:
Jacek Purchla, „Świat po katastrofie“ – w poszukiwaniu utraconej pamięci
Świadkowie w przestrzeni pamięci
Miriam Akavia, Świat przed katastrofą. Moja krakowska rodzina między wojnami
Leopold Unger, Od „ostatniej nadziei“ po „ostatni exodus“
Jewsiej Gendel, „Nie-witalizacja“ dziedzictwa żydowskiego Mińska i jej możliwe przyczyny
Janusz Makuch, Fesliwal Kultury Żydowskiej: na pograniczu dwóch światów

Dziedzictwo Żydowskie – dylematy odzyskanej pamięci
Michal Firestone, Ochrona żydowskiego dziedzictwa kulturowego jako narzędzie poszukiwania tożsamości
Ruth Ellen Gruber, Poza wirtualną żydowskością... Prośba osiągnięcia równowagi pomiędzy miejscami rzeczywistymi, surrealnymi i naprawdę wyimaginowanymi
Sandra Lustig, Alternatywy dla „żydowskiego Disneylandu“ – przykłady możliwego podejścia do przeszłości żydowskiej w europejskich miastach
Magdalena Waligórska, Reflektorem w zapomnienie: odkrywanie małych Jerozolim
Agnieszka Sabor, W poszukiwaniu tożsamości

Metropolie Europy Środkowej wobec dziedzictwa żydowskiego
Andres Wilke, Spandauer Vorstadt w Berlinie. Piętnaście lat rewitalizacji
Martha Keil, Zderzenie epok. Żydowskie przestrzenie Wiednia
Krisztina Keresztely, Zaprzepaszczona pamięć – gentryfikacja a wartości urbanistyczne historycznej dzielnicy żydowskiej Bapesztu
Arno Parik, Walka o ochronę zabytków Żydowskiego Miasta w Pradze
Jaroslav Klenovsky, Żydowskie Brno
Sarunas Liekis, Rewitalizacja dziedzictwa żydowskiego w Wilnie

Miasta polskie wobec problemów rewitalizacji dziedzictwa kultury żydowskiej
Bogusław Szmigin, Czy można chronić świat, który przestał istnieć? Dzielnica żydowska w Lublinie
Eleonora Bergman, „Dzielnica Północna“ w Warszawie: miasto w mieście?
Jacek Wesołowski, Dziedzictwo żydowskie w przestrzeni Łodzi – problem obecności
Agnieszka Zabłocka-Kos, W poszukiwaniu nowych idei. „Dzielnica żydowska“ we Wrocławiu – przeszłość i teraźniejszość
Adam Bartosz, Tu był tarnowski sztetl
Monka Murzyn-Kupisz, Przywracanie pamięci czy masowa konsumpcja? Dylematy odkrywania żydowskiego dziedzictwa kulturowego krakowskiego Kazimierza

Noty biograficzne
Indeks nazwisk
Indeks graficzny